Lato i wakacje to okres, kiedy możemy paść ofiarą ukąszeń lub użądleń – także na terenie ROD. Bardzo ważne jest, aby w takim przypadku wiedzieć, jak się zachować. O czym warto pamiętać, jakie czyhają zagrożenia i na co zwracać uwagę?
Pszczoły, osy, szerszenie:
- natychmiast (w ciągu 30 sekund) usunąć żądło (nie wyciskać) przez np. podważenie igłą, pęsetą lub paznokciem.
- umyć i zdezynfekować miejsce użądlenia.
- schłodzić miejsce użądlenia przez przyłożenie lodu (zapobiega rozprzestrzenianiu się jadu, zmniejsza ból i obrzęk), można zastosować preparat łagodzący skutki użądlenia lub zastosować okłady z sody oczyszczonej, która neutralizuje kwas mrówkowy zawarty w wydzielinie wstrzykniętej przez owada i przynosi ulgę.
- jeśli poszkodowany jest alergikiem i posiada strzykawkę z adrenaliną – powinien natychmiast wstrzyknąć lek domięśniowo, pod kątem 90 stopni, w zewnętrzną część uda i natychmiast wezwać Zespół Ratownictwa Medycznego (tel. 999 lub 112).
Żmija zygzakowata:
W Polsce jedynym jadowitym wężem jest żmija zygzakowata, występująca na terenie całego kraju. Cechy odróżniające ten gatunek od innych węży:
- pionowa źrenica oka,
- tzw. wstęga kainowa, czyli charakterystyczna zygzakowata linia widoczna na grzbiecie (u form czarnych wstęga jest niewidoczna),
- widoczny na głowie, charakterystyczny znak przypominający literę „X”.
Żmija atakuje jedynie w sytuacji zagrożenia np. przy przypadkowym nadepnięcia lub podczas próby schwytania. Ukąszenie najczęściej dotyczy kończyn dolnych. Typowym śladem po ukąszeniu są 2 symetryczne przekrwione punkty, oddalone od siebie o około 1 cm. Ukąszenie przez żmiję nie zawsze kończy się wprowadzeniem jadu do organizmu ofiary – są to tzw. suche ukąszenia.
Celem pierwszej pomocy jest opóźnienie wchłaniania się jadu i zapobieganie wystąpieniu zagrażającym życiu objawów. Należy:
- natychmiast przetransportować osobę ukąszoną do najbliższego szpitala monitorując progresję obrzęku oraz stan ogólny.
- uspokoić osobę ukąszoną (ograniczenie rozprzestrzeniania jadu).
- przemyć ranę dostępnym czystym płynem (woda, woda utleniona, środek dezynfekcyjny) i zabezpieczyć jałową gazą.
- zdjąć z kończyny poszkodowanego biżuterię zanim narastający obrzęk to uniemożliwi.
- unieruchomić kończynę i ułożyć poniżej poziomu serca (ograniczenie szybkości i stopnia wchłaniania jadu).
W przypadku silnej reakcji anafilaktycznej podać adrenalinę, jeżeli poszkodowany posiada ampułkostrzykawkę z lekiem. Antytoksyna jadu żmii jest jedynym swoistym preparatem podawanym w celu zneutralizowania jadu. W Polsce dostępna jest anatoksyna jadu żmij oraz surowica przeciwjadowa (anatoksyna końska zawierająca przeciwciała wiążące się ze szkodliwymi substancjami jadu węży). Surowica jest podawana tylko w przypadku ukąszeń III i IV stopnia, maksymalnie do 4 godzin po ukąszeniu.
Ważne
- na okolicę ukąszenia nie wolno stosować opasek uciskowych, lodu, przypalania, nacinania skóry, wysysania jadu.
- osoba bez widocznych objawów reakcji na jad (jedynie ślady po zębach jadowych) powinna pozostać pod obserwacją w warunkach szpitalnych przynajmniej przez 2 godziny. Wskazane jest, aby osoby poszkodowane z łagodnymi objawami pozostały w szpitalu na co najmniej 24 godziny.
Kleszcze:
- należy usunąć kleszcza w całości ze skóry (najlepiej żeby zrobił to lekarz, nie polecamy domowych sposobów jak smarowanie kleszcza olejem parafinowym, wazeliną, czy naftą, gdyż duszący się wtedy kleszcz zaczyna wymiotować i wraz z wymiocinami może wprowadzać do organizmu wirusy, np. zapalenia opon mózgowych),
- następnie przemyć ranę.